Η σημασία της διατροφής στην πρόληψη, την υγεία και ακόμα περισσότερο στην ευζωία, είναι κάτι που όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται στις μέρες μας. Πολλές μελέτες αναφέρουν ότι η διατροφή επηρέαζει την κάθε ομάδα αίματος με διαφορετικό τρόπο.
Όλα τα δομικά μόρια που απαρτίζουν τα κύτταρα και τα συστήματα του οργανισμού, προέρχονται από τις θρεπτικές ουσίες που προσλαμβάνει. Η κυτταρική και οργανική του κατάσταση και υγεία εξαρτάται και καθορίζεται από τις τροφές, το είδος τους, την συμβατότητα, την επάρκεια και την σωστή τους δοσολογία.
Αυτό βέβαια είναι γνωστό από την αρχαιότητα και μάλιστα από τον πατέρα της ιατρικής τον Ιπποκράτη. Σαν γνήσιος παρατηρητής της φύσης και του ανθρώπου, είχε τονίσει την αλληλεπίδραση τους και επισήμανε ότι το βασικό και αναγκαίο συστατικό της υγείας, της πρόληψης και της θεραπείας είναι η διατροφή. Τόνιζε πως ό,τι κι αν χορηγηθεί σε κάποιον ασθενή, θα είναι αδύνατο να θεραπευτεί χωρίς να του συστήσουμε την κατάλληλη διατροφή και επίσης ότι:
«Όλες οι αιτίες των ασθενειών ανάγονται ουσιαστικώς σε μία: οι πιο βαριές τροφές βλάπτουν επιφανέστατα τον άνθρωπο με τον χειρότερο τρόπο είτε είναι άρρωστος είτε είναι υγιής» («Περί Αρχαίης Ιητρικής» παρ. 6).
Είναι σημαντικό να αναφερθεί επίσης ότι ο Ιπποκράτης στο «Περί Ιατρικής», αφιερώνει το ένα τρίτο του συγκράματος του στην ιδιαίτερη σημασία που έχει η γνώση του Ιατρού στον να χορηγεί την κατάλληλη Διατροφή που χρειάζεται ο ασθενής του ανάλογα με την κατάσταση και την πάθησή του, δίνοντας τις απαραίτητες οδηγίες.
Και έτσι κατέληγε στο: «Φάρμακό σας ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας ας γίνει φάρμακό σας» («Περί Τροφής» § 19).
Διατροφή κατά ομάδα αίματος.
Πολλοί άνθρωποι αναζητούν πλέον μια διατροφή που θα προάγει την υγεία τους και θα είναι θεραπευτική με φυσικό και ολιστικό τρόπο. Σε αυτό συντέλεσε βέβαια και η ραγδαία αύξηση των καρδιαγγειακών, των αυτοάνοσων νοσημάτων, που τείνουν να γίνουν η πρώτη αιτία νοσηρότητας στο Δυτικό κόσμο, καθώς και της παχυσαρκίας, των εγκεφαλικών και άλλων ασθενειών που ήταν σχεδόν άγνωστες μέχρι πρότινος.
Υπάρχουν πολλά είδη διατροφής που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια με σκοπό είτε την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είτε την πρόληψη και την αποκατάσταση της υγείας, με κυμαινόμενα και συνήθως όχι ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Ένα πολύ ενδιαφέρον διατροφικό πρόγραμμα που εξετάζεται και εφαρμόζεται τα τελευταία 50 χρόνια είναι η διατροφή κατά ομάδας αίματος.
Είναι μια διατροφή που βασίζεται στο ότι ανάλογα με την ομάδα αίματος κάθε άτομο χρειάζεται να ακολουθεί ένα διαφορετικό διατροφικό πρόγραμμα.
Η διατροφή σύμφωνα με την ομάδα αίματος έχει υποστηριχθεί από μελέτες που έχουν διεξαχθεί ιατρό James D ‘Adamo από τα μέσα του 20ου αιώνα (αρχές δεκαετίας του 1960) και τον γιό του επίσης ιατρό Peter D ‘Adamo. Οι ερευνητές θεωρούν ότι οι ομάδες αίματος ΑΒΟ είναι ο πλέον σημαντικός παράγοντας στον καθορισμό μια υγιεινής διατροφής και συνιστούν μια διαφορετική διατροφή για κάθε τύπο αίματος.
Η θεωρία βασίζεται στο ότι κάθε ομάδα αίματος έχει το δικό της μοναδικό δείκτη αντιγόνου που αντιδρά αρνητικά με ορισμένα τρόφιμα και οδηγεί σε προβλήματα υγείας. Ο ερευνητής αναφέρει επίσης ότι τα επίπεδα της οξύτητας του στομάχου και τα πεπτικά ένζυμα συνδέονται με τον τύπο του αίματός.
Κατά συνέπεια, υποδεικνύει ότι ακολουθώντας μια ειδική διατροφή για τον κάθε τύπο αίματος, το σώμα μπορεί να πέψει και να απορροφήσει τα τρόφιμα πιο αποτελεσματικά, με αποτέλεσμα την απώλεια βάρους και την προαγωγή της συνολικής υγείας και μπορεί να συμβάλει στη θεραπεία παθήσεων που σχετίζονται με τη διατροφή.
Ένα στοιχείο που συνηγορεί στην διατροφική τους θεώρησή είναι ότι από την ανακάλυψη των ομάδων αίματος στις αρχές του περασμένου αιώνα, έχουν γίνει πολλές επιδημιολογικές μελέτες οι οποίες έχουν καταδείξει σημαντική στατιστική συσχέτιση μεταξύ ομάδων αίματος και συχνότητας εμφάνισης ορισμένων ασθενειών.
Στις μελέτες τους αναδεικνύεται το γεγονός ότι οι τροφές περιέχουν ειδικές ενώσεις πρωτεΐνης και υδατανθράκων, τις λεκτίνες, οι οποίες είναι όμοιες με τα αντιγόνα του αίματος του ανθρώπου. Κατά τον ερευνητή, με την κατανάλωση μίας τροφή με λεκτίνες μη συμβατές με την ομάδα αίματός του κάθε ατόμου, ο οργανισμός αντιμετωπίζει τις ουσίες αυτές ως ξένες με αποτέλεσμα να προσπαθεί να τις εξουδετερώσει, καθώς σ’ ένα ποσοστό 2-5-% οι λεκτίνες διαπερνούν το τοίχωμα του εντέρου και εισέρχονται στο αίμα.
Έτσι οι τροφές που είναι μη συμβατές με την ομάδα αίματός δημιουργούν προβλήματα στην πέψη, στην παραγωγή της ινσουλίνης και γενικότερα στη διατήρηση της ισορροπίας των ορμονών, επιβραδύνοντας ταυτόχρονα το μεταβολισμό και επιδρώντας επιβαρυντικά στο συνολικό επίπεδο υγείας του ατόμου.
Στον αντίλογο της θεωρίας χρειάζεται να αναφέρουμε ότι απουσιάζουν οι ισχυρές επιστημονικές αποδείξεις που να αποδεικνύουν ότι η ομάδα αίματος καθορίζει ή επηρεάζει τον τρόπο μεταβολισμού των τροφών.
Από την άλλη πλευρά, σε πληθώρα επιστημονικών μελετών έχει βρεθεί ότι υπάρχει ισχυρή στατιστική συσχέτιση ανάμεσα στις ομάδες αίματος και την αντίσταση του οργανισμού σε λοιμώξεις, καθώς επίσης και προδιάθεσή σε συγκεκριμένες ασθένειες.
Ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, σύγχρονες μέθοδοι γονιδιακής ανάλυσης, σε συνδυασμό με τις κλασικού τύπου επιδημιολογικές μελέτες, έχουν συλλέξει μια πληθώρα δεδομένων που συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι η ομάδα του αίματος σχετίζεται με την ανθεκτικότητα ή την ευαισθησία των ατόμων με πολλές ασθένειες και άρα επηρεάζεται από τη διατροφή.
Έτσι έχουν βρεθεί στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις των διαφόρων τύπων ομάδων αίματος με καρδιαγγειακά, γαστρεντερολογικά, γυναικολογικά νοσήματα, με την υπογονιμότητα, το άγχος, την κατάθλιψη ακόμα και με διάφορα είδη καρκίνου, όπως έχει βρεθεί και η συμβολή πολλών τροφών για τη θεραπεία ασθενειών.
Ομάδες αίματος
Τι είναι η ομάδα αίματος;
Ομάδες ή τύποι αίματος είναι οι κατηγορίες στις οποίες διακρίνουμε το αίμα ανάλογα με την παρουσία ή την απουσία κάποιων ουσιών που βρίσκονται στην επιφάνεια της μεμβράνης που περιβάλλει τα ερυθρά αιμοσφαίρια.
Αυτά τα συστατικά ονομάζονται αντιγόνα και μπορεί να είναι πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, γλυκοπρωτεΐνες, γλυκολιπίδια και κληρονομούνται από τους γονείς του κάθε ατόμου.
Τα αντιγόνα των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι πάρα πολλά, σημαντικότερα όμως από κλινική άποψη είναι αυτά που ανήκουν σε δύο αντιγονικά συστήματα, το σύστημα ΑΒΟ και το σύστημα RHESUS, από τα οποία έχουν πάρει την ονομασία τους οι ομάδες αίματος στον άνθρωπο.
Το σύστημα ΑΒΟ είναι και το πρώτο που ανακαλύφθηκε το 1900 από τον Karl Landstainer και υποδηλώνει την ύπαρξη ή όχι των ουσιών Α και B στα ερυθρά αιμοσφαίρια.
Οι ουσίες, τα αντιγόνα αυτά, ή υπάρχουν και τα δυο μαζί, ή μόνο το ένα από αυτά ή και κανένα.
- Όταν υπάρχουν και τα δυο, η ομάδα λέγεται ΑΒ
- Όταν υπάρχει μόνο το Α, η ομάδα λέγεται Α
- Όταν υπάρχει μόνο το Β, η ομάδα λέγεται Β
- Όταν από ένα άτομο απουσιάζουν και το Α και το Β, η ομάδα λέγεται 0
Η παρουσία πάνω στα ερυθροκύτταρα των αντιγόνων Α και Β μόνων ή μαζί, καθορίζει και την ύπαρξη στο πλάσμα του αίματος των ουσιών αντι-B και αντι-Α αντίστοιχα, καθώς και αντι-Α+Β όταν η ομάδα είναι 0, στερείται δηλαδή των αντιγόνων Α και Β.
Οι ουσίες αντι-Α, αντι-Β του πλάσματος είναι από χημική άποψη πρωτεΐνες, όπως και τα αντιγόνα και ονομάζονται «αντισώματα».
Τα Rh αντιγόνα είτε υπάρχουν στο αίμα είτε όχι. Αν υπάρχει ο παράγοντας Rhesus, τότε το άτομο είναι Rhesus θετικό (Rh+), ενώ αν απουσιάζει είναι Rhesus αρνητικό (Rh-).
Οι ομάδες αίματος κληρονομούνται, είναι δηλαδή γενετικά καθορισμένες.
Η συχνότητα εμφάνισής τους στον Ελληνικό πληθυσμό είναι περίπου:
Ομάδα αίματος 0: 44,4%,
Ομάδα Α: 37,9%,
Ομάδα Β: 12,9%,
Ομάδα ΑΒ: 4,7%.
Εκτιμάται ότι Rh+ έχει περίπου το 85% του πληθυσμού, ενώ Rh- το 15%.
Ομάδες αίματος – Συσχέτιση με Παθήσεις
Στη συνέχεια θα αναφερθούμε αναλυτικά στην ανθεκτικότητα και ευαισθησία των ατόμων με διαφορετικό τύπο ομάδας αίματος, όπως αυτές έχουν τεκμηριωθεί από την διεθνή βιβλιογραφία.
Ομάδα αίματος 0
Ανθεκτικότητα σε παθήσεις
Σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες η ομάδα 0 παρουσιάζει:
Μικρότερα ποσοστά καρδιαγγειακών παθήσεων και εμφραγμάτων: Έρευνες έδειξαν ότι τα άτομα με ομάδα αίματος 0, ακόμη και αν φέρουν το γονίδιο Adamts7, το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο εμφράγματος, είναι λιγότερο επιρρεπή στις καρδιοπάθειες.
Χαμηλότερα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος. Σε μελέτη, στην οποία εξετάστηκαν ποικιλομορφίες στα γονιδιώματα 2.457 ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος και 2.654 υγιών εθελοντών, διαπιστώθηκε ότι τα άτομα της ομάδας Ο είναι σχετικά προστατευμένα από τη νόσο σε σχέση με άτομα των υπόλοιπων ομάδων.
Μικρότερα ποσοστά εκδήλωσης καρκίνου του μαστού και των πνευμόνων.
Χαμηλότερα ποσοστά χοληστερόλης αίματος.
Χαμηλότερα ποσοστά θρομβώσεων.
Χαμηλότερο κίνδυνο για καρκίνο του στομάχου.
Ευαισθησία σε παθήσεις
Σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες η ομάδα 0 παρουσιάζει:
Αυξημένο ποσοστό αρθρίτιδας, ειδικά οστεοαρθρίτιδας, σε σχέση με άλλες ομάδες αίματος.
Αυξημένα ποσοστά πεπτικού έλκους (στομάχου ή δωδεκαδακτύλου): Όσοι έχουν ομάδα αίματος 0 είναι πιο ευάλωτοι στην ανάπτυξη πεπτικού έλκους.
Αυξημένα ποσοστά παχυσαρκίας: Σύμφωνα με έρευνες κυρίως οι άνδρες της ομάδας 0 φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς στην αύξηση του σωματικού βάρους
Αυξημένα ποσοστά υπογονιμότητας
Αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης
Αυξημένα ποσοστά διαταραχών του θυρεοειδούς αδένα.
Αυξημένα ποσοστά μελανώματος και καρκίνου της ουροδόχου κύστης.
Αυξημένα ποσοστά εκδήλωσης αλλεργιών και ειδικότερα ρινίτιδας και άσθματος.
Ομάδα αίματος Α
Ανθεκτικότητα σε παθήσεις:
Σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες η ομάδα Α παρουσιάζει:
Χαμηλότερα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου της ουροδόχου κύστης και μελανώματος.
Αυξημένα ποσοστά γονιμότητας: Στατιστικά οι γυναίκες γεννιούνται με περισσότερα και καλύτερης ποιότητας ωάρια και επομένως έχουν αυξημένες πιθανότητες σύλληψης.
Ευαισθησία σε παθήσεις
Σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες η ομάδα Α παρουσιάζει:
Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του παχέως εντέρου. Μάλιστα, όσοι έχουν ομάδα αίματος Α+ κινδυνεύουν περισσότερο να διαγνωστούν με μεταστατική νόσο.
Ευαισθησία σε διαταραχές ήπατος και χοληδόχου κύστης.
Ευαισθησία στο γαστρεντερικό και στο στομάχι: Σύμφωνα με μελέτες, τα άτομα με ομάδα αίματος Α διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν από καρκίνο του στομάχου. Αυτό ίσως να οφείλεται στην έκκριση λιγότερων γαστρικών υγρών που παρατηρείται στα άτομα της ομάδας Α, σε συνδυασμό βέβαια με την υιοθέτηση ανθυγιεινών συνηθειών (π.χ. κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ, κατάχρηση κόκκινου κρέατος και κατεργασμένων προϊόντων όπως αλλαντικά λουκάνικα κ.α.).
Αυξημένα επίπεδα στρες: Τα άτομα με ομάδα αίματος τύπου Α φαίνεται πως εκκρίνουν υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης (ορμόνη του στρες) στο σώμα τους.
Ευαισθησία σε καρδιαγγειακές παθήσεις: Καταγράφονται περισσότερα περιστατικά καρδιοπαθειών και εμφράγματος, μεταξύ των ατόμων της ομάδας Α.
Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης σε γυναικολογικούς καρκίνους (μαστού, ενδομητρίου, ωοθηκών) και χειρότερη πρόγνωση.
Ομάδα αίματος Β
Ανθεκτικότητα σε παθήσεις:
Σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες η ομάδα Β παρουσιάζει:
Χαμηλότερα ποσοστά για την εμφάνιση ουρικής αρθρίτιδας, που προκαλείται από τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα.
Χαμηλότερα ποσοστά παθήσεων του παχέως εντέρου: Τα άτομα με τύπο αίματος Β έχουν μεγαλύτερο αριθμό φιλικών βακτηρίων (προβιοτικά) στον πεπτικό τους σωλήνα συγκριτικά με όσους έχουν ομάδα αίματος Α ή 0.
Χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του μαστού.
Ευαισθησία σε παθήσεις
Σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες η ομάδα Β παρουσιάζει:
Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.
Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης αναιμίας.
Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών.
Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης ουρολοιμώξεων που οφείλονται στο βακτηρίδιο E.coli.
Ομάδα αίματος ΑΒ
Ανθεκτικότητα σε παθήσεις:
Σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες η ομάδα ΑΒ παρουσιάζει:
Υψηλότερα επίπεδα επιβίωσης σε περιπτώσεις εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης.
Ευαισθησία σε παθήσεις
Σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες η ομάδα ΑΒ παρουσιάζει:
Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης καρδιοπαθειών: Oι άνθρωποι με τον τύπο αίματος ΑΒ έχουν 23% περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν κάποια καρδιαγγειακή πάθηση, συγκριτικά με τα άτομα που έχουν ομάδα αίματος 0 σύμφωνα με μελέτες.
Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης άνοιας: Σύμφωνα με έρευνες τα άτομα με ομάδα αίματος ΑΒ είναι 82% πιο πιθανό να παρουσιάσουν μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, συγκριτικά με όσους ανήκουν σε άλλες ομάδες αίματος.
Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης κακοήθειας στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα, ειδικά για καρκίνο των ωοθηκών.
Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης προεκλαμψίας: Υπάρχουν επίσης ενδείξεις πως οι γυναίκες με ομάδα αίματος ΑΒ διατρέχουν διπλάσιες έως τριπλάσιες πιθανότητες από τις υπόλοιπες να αναπτύξουν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης προεκλαμψία.
Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης προβλημάτων στο στομάχι.
Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης λοιμώξεων του αναπνευστικού, ειδικά κατά την παιδική ηλικία.
Διατροφή κατά ομάδα αίματος – Συμπεράσματα
Είναι λοιπόν εμφανής σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, η συσχέτιση που υπάρχει ανάμεσα στον τύπο του αίματος και στις παθήσεις που μπορεί να παρουσιάσουν τα άτομα διαφορετικής ομάδας.
Αυτό μας δίνει την ένδειξη ότι θα είναι καλό για την υγεία και δόκιμο επιστημονικά, να αποφεύγουμε τροφές οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην εμφάνιση κάποιων από τις προαναφερθείσες παθήσεις σε άτομα που υπάρχει ευπάθεια.
Κάθε ομάδα αίματος να διαφοροποιεί την διατροφή ανάλογα με τις ευαισθησίες που εμφανίζει. Έτσι, καλό θα είναι τα άτομα π.χ. της ομάδας Α να αποφύγουν την υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος και επεξεργασμένων προϊόντων του (αλλαντικά, λουκάνικα κτλ), που οδηγούν στην αύξηση της πιθανότητας του καρκίνου του παχέως εντέρου, στον οποίο αυτά τα άτομα έχουν αυξημένη προδιάθεση.
Ο Π.Ο.Υ. ( Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) έχει εκδώσει ειδική οδηγία για τη συσχέτιση καρκίνου του παχέως εντέρου με την κατανάλωση επεξεργασμένων προϊόντων κόκκινου κρέατος, ήδη από το 2015.
Για την ομάδα 0, ο καφές χρειάζεται να καταναλώνεται με μέτρο, καθώς αυξάνει την γαστρική οξύτητα, τη στιγμή που όπως αναφέρθηκε είναι ήδη αυξημένη στα άτομα αυτής της ομάδας με συνέπεια η υπερκατανάλωση να αυξάνει ακόμα περισσότερο τις πιθανότητες πεπτικού έλκους.
Το ίδιο ισχύει και για άτομα άλλων ομάδων για τις διάφορες τροφές που σχετίζονται με τις παθήσεις για τις οποίες έχουν ευπάθεια.
Στο ιατρείο δίνονται συμβουλές για θεραπευτική διατροφή (Μεσογειακής διατροφής σε συνδυασμό με εξατομικευμένα στοιχεία για κάθε ομάδα αίματος). Εφαρμόζονται συνδυαστικά οι μέθοδοι της ωτοθεραπείας – ωτοβελονισμού, η θεραπευτική άσκηση, εργονομία, συμβουλές για Ελληνικά βότανα, καθώς και σωματικός βελονισμός και μεσοθεραπεία όπου είναι απαραίτητο, με εξαιρετικά ποσοστά επιτυχίας.
Ακόμα και σε χρόνιες και μη καλά ανταποκρινόμενες με συμβατικές θεραπείες παθήσεις τα ποσοστά επιτυχίας του συνδυασμού, όπως είναι οι κεφαλαγίες – ημικρανίες, φτάνουν σε ποσοστό άνω του 85-87%.
Ολοκληρώνοντας σαν Ιατρός – Φυσίατρος, θα ήθελα αναφέρω αυτό που τόνιζε ο Ιπποκράτης πριν 2500 χρόνια:
«Η τροφή μπορεί να αποτελέσει φάρμακον άριστον, όμως η τροφή μπορεί να αποτελέσει και φάρμακο χείριστο, η τροφή είναι χείριστη ή άριστη ανάλογα με την περίσταση» («Περί Τροφής» § 19).
Σημαντική δήλωση:
Είναι απαραίτητο να τονίσουμε ότι αν κάποιο άτομο που θέλει να ακολουθήσει τη διατροφή κατά ομάδα αίματος, πάσχει από κάποια ασθένεια για την οποία λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, χρειάζεται να συμβουλευτεί το θεράποντα ιατρό του.
Άρθρο από τον: Γκατζούνη Θεόδωρο MSc, Φυσίατρο, μετεκπαιδευθείς στον Βελονισμό, Ωτοβελονισμό, Μεσοθεραπεία, Θεραπευτική Άσκηση, Καθηγητής Ωτοθεραπείας – Ωτοβελονισμού, υπεύθυνος του τομέα Θεραπευτικής Μεσοθεραπείας, από την Ελληνική Εταιρεία Μεσοθεραπείας.
Βιβλιογραφία
- Zhuo Chen, Sheng-Hua Yang, Hao Xu,a, and Jian-Jun Lib. ABO blood group system and the coronary artery disease: an updated systematic review and meta-analysis. Sci Rep. 2016; 6: 23250. Published online 2016 Mar 18. doi: 1038/srep23250
- Alexander K. S. et al. . ABO blood type, factor VIII, and incident cognitive impairment in the REGARDS cohort. Neurology 83, 1271–1276 (2014).
- Franchini M. & Bonfanti C. Evolutionary aspects of ABO blood group in humans. Clin Chim Acta 444, 66–71 (2015).
- Alpoim P. N. et al. . Preeclampsia and ABO blood groups: a systematic review and meta-analysis. Mol Biol Rep 40, 2253–2261 (2013).
- Liumbruno G. M. & Franchini M. Hemostasis, cancer, and ABO blood group: the most recent evidence of association. J Thromb Thrombolysis 38, 160–166 (2014).
- Bailing Zu, Guoling You, Qihua Fu, and Jing Wanga. Association between ABO Blood Group and Risk of Congenital Heart Disease: A 6-year large cohort studySci Rep. (2017)
- Dentali F., Sironi A. P., Ageno W., Crestani S. & Franchini M. ABO blood group and vascular disease: an update. Semin Thromb Hemost 40, 49–59 (2014).
- Wu O., Bayoumi N., Vickers M. A. & Clark P. ABO(H) blood groups and vascular disease: a systematic review and meta-analysis. J Thromb Haemost 6, 62–69 (2008).
- Dentali F. et al. . Non-O blood type is the commonest genetic risk factor for VTE: results from a meta-analysis of the literature. Semin Thromb Hemost 38, 535–548 (2012).
- Jenkins P. V. & O’Donnell J. S. ABO blood group determines plasma von Willebrand factor levels: a biologic function after all? Transfusion 46, 1836–1844 (2006).
Takagi H. & Umemoto T. Meta-analysis of non-O blood group as an independent risk factor for coronary artery disease. Am J Cardiol 116, 699–704 (2015).
- Chen Y. et al. . Analysis of circulating cholesterol levels as a mediator of an association between ABO blood group and coronary heart disease. Circ Cardiovasc Genet 7, 43–48 (2014).
- Lee H. F. et al. . Association of blood group A with coronary artery disease in young adults in Taiwan. Intern Med 51, 1815–1820 (2012). [PubMed]
- He M. et al. . ABO blood group and risk of coronary heart disease in two prospective cohort studies. Arterioscler Thromb Vasc Biol 32, 2314–2320 (2012).
- Sode B. F., Allin K. H., Dahl M., Gyntelberg F. & Nordestgaard B. G. Risk of venous thromboembolism and myocardial infarction associated with factor V Leiden and prothrombin mutations and blood type. CMAJ 185, 229–237 (2013).
- Sari I. et al. . ABO blood group distribution and major cardiovascular risk factors in patients with acute myocardial infarction. Blood Coagul Fibrin 19, 231–234 (2008).
- Tanis B., Algra A., van der Graaf Y., Helmerhorst F. & Rosendaal F. Procoagulant factors and the risk of myocardial infarction in young women. Eur J Haematol 77, 67–73 (2006).
- D’Adamo, P. The Eat Right 4 Your Type Complete Blood Type Encyclopedia. Riverhead. dadamo.com
- Biswas S., Ghoshal P. K., Halder B. & Mandal N. Distribution of ABO blood group and major cardiovascular risk factors with coronary heart disease. Biomed Res Int 2013, 782941 (2013).
- Amirzadegan A. et al. . Correlation between ABO blood groups, major risk factors, and coronary artery disease. Int J Cardiol 110, 256–258 (2006).
- Mozaffarian D. et al. . Heart Disease and Stroke Statistics-2016 Update: A Report From the American Heart Association. Circulation 133, e38–360 (2016).
- Οι εικόνες προέρχονται από τα https://pixabay.com/, https://www.pexels.com/ με δωρεάν άδεια CC0 Public Domain και από την προσωπική συλλογή του Ιατρού Γκατζούνη Θεόδωρου.
